Кои се седумте навики на високо ефективните луѓе?
Стивен Кави во текот на своите 25 години работа со успешни поединци во светот на бизнисот, на универзитетите и во сферата на меѓучовечките односи открил дека оние најуспешните често ги мачи чувство на празнотија. Обидувајќи се да открие зошто, проучил повеќе книги за самопомош, самоусовршување и популарна психологија напишани во изминатите 200 години. Така, забележал дека постои јасен историски контраст помеѓу два видови успех.
Пред Првата светска војна, успехот се припишува на етиката на карактерот. Тоа вклучувало особини како што се скромност, верност, интегритет, храброст и праведност. Меѓутоа, по војната дошло до промена на она што Кави го нарекува „етика на личноста“. Овде, успехот се гледал како функција на личноста, угледот, однесувањето и способноста. Но, тоа биле само плитки, брзински успеси, кои ги превиделе подлабоките принципи на животот.
Кави верува дека карактерот, а не личноста, е она што треба да се негува за да се постигне одржлив успех. Она што сме зборува многу повеќе од она што го кажуваме или правиме. „Етиката на карактерот“ се заснова на збир на принципи. Кави тврди дека овие принципи се очигледни и опстојувале во повеќето религиозни, социјални и етички системи. Тие имаат универзална примена. Кога се вреднуваат вистинските принципи, реалноста се прикажува онаква каква што навистина е. Ова е основата на неговата најпродавана книга, „Седум навики на високо ефективните луѓе (The 7 Habits of Highly Effective People)“.
Кои се тие седум навики на високо ефективните луѓе?
Седумте навики на Кави се состојат од основните принципи на карактерот врз кои почива среќата и успехот. Книгата „Седум навики на високо ефективните луѓе“ претставува пристап кон личниот и интерперсоналниот успех заснован на одредени принципи. Наместо да се фокусира на промена на начинот на кој го манифестираме нашето однесување и ставови, книгата има за цел да го промени нашето внатрешно јас, карактер и мотивации.
Седумте навики во оваа книга ќе ви помогнат да преминете од состојба на зависност, прво кон независност, а потоа кон меѓусебна зависност. Иако општеството и повеќето книги за самопомош на пазарот сметаат дека независноста е највисокото достигнување, Кави тврди дека меѓузависноста е она што дава најдобри резултати.
Меѓузависноста е позрел и понапреден концепт. Таа го става во втор план сознанието дека човекот е независно суштество и истакнува дека со работа со други може да се постигнат подобри резултати отколку кога се работи сам. За да го достигнете ова ниво на меѓузависност, мора да ги развиете сите седум навики претставени во книгата. Ова се следните седум навики:
1. Бидете проактивни;
2. Кога почнувате нешто, имајте ја целта на ум;
3. Поставувајте приоритети;
4. Размислувајте на начин кој им користи и на двете страни;
5. Прво обидете се да разберете, па дури потоа да им го објасните на другите вашето гледиште за ситуацијата;
6. Научете да ги здружувате силите;
7. Наострете ја пилата.
Ова резиме од „7-те навики на многу успешните луѓе“ ќе ги претстави секоја од овие навики и ќе покаже како можете да ги спроведете во пракса за да постигнете успех на кое било поле.
Прва навика: бидете проактивни
Првата и најосновна навика на успешна личност е да биде проактивна. Ова значи не само дека треба да преземете иницијатива, туку и да преземете одговорност за вашиот живот. Затоа, не обвинувајте ги надворешните влијанија како што се околностите за вашето однесување, нека тоа биде дел од свесното одлучување врз основа на вашите сопствени вредности. Ако реактивните луѓе се водени од чувствата, проактивните луѓе се водени од вредностите.
Иако надворешните влијанија можат да предизвикаат болка, тоа не мора да го скрши вашиот карактер. Она што е најважно е како ќе реагирате на вакви настани. Проактивните поединци се фокусираат на она што можат да го променат, додека реактивните луѓе се фокусираат на оние области од животот врз кои немаат контрола. Така, тие собираат негативна енергија бидејќи се сметаат себеси за жртви на надворешни влијанија. Ова за возврат ги овластува овие влијанија постојано да управуваат со нив.
Проактивноста најјасно се рефлектира во вашата способност да се држите до она што сте го посветиле на себе и на другите. Ова вклучува посветеност на само-подобрување, со што се постигнува личен развој. Ако си поставите помали цели, а потоа се држите до нив, со текот на времето ќе го зголемите вашиот личен интегритет, што ќе ја зголеми вашата способност да преземете одговорност за сопствениот живот. Кави предлага да ја тестирате проактивноста во период од 30 дена, при што си поставувате низа мали обврски и ги исполнувате. Набљудувајте како тоа влијае на вашиот став за себе.
Втора навика: Кога ќе почнете, имајте цел на ум
За подобро да ја разберете оваа навика, Кави ви предлага да си го замислите својот сопствен погреб. Треба да размислите за тоа по што би сакале вашите најблиски да ве паметат, за што би сакале да ги земат предвид вашите достигнувања и како сте влијаеле на нивните животи. Овој мисловен експеримент ви помага да идентификувате некои од вашите основни вредности кои треба да го поткрепат вашето однесување.
Соодветно на тоа, секој ваш ден треба да придонесе за реализација на визијата на вашиот живот во целина. Ако знаете што ви е важно, можете да го посветите животот на она што ви е најважно. Втората навика вклучува откривање на старите верувања кои нè попречуваат од она што ни е најважно и создавање нови кои се усогласуваат со нашите најдлабоки вредности. Тоа значи дека доколку се појават предизвици, можеме да ги надминеме проактивно и со интегритет, бидејќи се водиме од јасни вредности.
Според Кави, најефективниот начин да се започне со цел е да се формулира сопствената изјава за мисијата. Треба да го вклучи следново:
• што сакате да бидете (карактер);
• што сакате да правите (придонес и достигнувања);
• вредности на кои се базираат и двете погоре горенаведените ставки.
Со текот на времето, вашата мисија ќе стане ваш личен устав. Ќе стане она на што се заснова секоја ваша животна одлука. Ставајќи ги принципите во центарот на нашите животи, поставуваме цврсти темели за понатамошен развој. Ова е слично на филозофијата претставена од Реј Далио во неговата книга „Принципи“. Бидејќи принципите не зависат од надворешни влијанија – тие не можат да се разнишаат. Тие ни даваат поддршка во тешки времиња. Кога вашиот живот се заснова на принципи, можете да стекнете појасен, пообјективен поглед на светот.
Трета навика: поставете приоритети
На почетокот на ова поглавје, Кави бара да одговорите на следниве прашања:
1. Што би можеле да правите на редовна основа – но во моментов не го правите – што може да го подобри вашиот личен живот?
2. Слично на тоа, што би можеле да направите за да го подобрите вашиот деловен живот или кариера?
Ако првата навика е поттик да разберете дека вие самите сте одговорни за вашиот живот, а втората навика се заснова на вашата способност да ги визуелизирате и откривате сопствените основни вредности, тогаш третата навика подразбира примена на првите две. Се фокусира на практикување ефективно управување со себеси преку слободна волја. Кога си ги поставуваме горенаведените прашања, стануваме свесни дека имаме моќ значително да го промениме нашиот живот во сегашноста.
Затоа, слободната волја значи дека имаме способност да носиме свои одлуки и да дејствуваме по нив. Колку често ја користиме нашата слободна волја ќе зависи од нашиот личен интегритет. Вашиот интегритет се идентификува со тоа колку се цените себеси и колку ги почитувате сопствените обврски. Третата навика се занимава со давање приоритет на овие обврски и ставање на најважните работи на прво место. Тоа вклучува развивање на способноста да се каже „не“ на работи што не се во согласност со нашите водечки принципи. За ефикасно управување со времето според третата навика, нашите постапки:
1. мора да се засноваат на принципи;
2. тие мора да бидат свесно насочени, што значи дека ни даваат можност да си го организираме животот во согласност со сопствените основни вредности;
3. да ја дефинираат нашата основна мисија, која ги вклучува нашите вредности и долгорочни цели;
4. даваат рамнотежа на нашиот живот;
5. се организираат на неделна основа, со дневни промени по потреба.
Нишката што ги поврзува овие пет точки е фокусот на подобрување на меѓучовечките односи и резултати, а не на максимизирање на искористувањето на времето. Ова се согласува со она што го кажа Тим Ферис во книгата „The Four Hour Work Week“ (Четиричасовна работна недела) – дека управувањето со времето е исклучително погрешен концепт.
Четврта навика: размислувајте на начин кој им користи на двете страни
Кави тврди дека не се работи за техника, туку за филозофија на човечка интеракција каде што двете страни профитираат („win/win“). Тоа е гледна точка која бара взаемна корист за сите. Тоа значи дека сите договори или решенија се заемно корисни и дека сите страни се задоволни од исходот. За да го развиеме овој ментален став, мораме да го гледаме животот како соработка, а не како конкуренција. Следствено, сè што не резултира со позитивен исход за сите е спротивно на тенденцијата кон меѓузависност, што е најефективната состојба во која можеме да функционираме.
Затоа, за да го прифатите овој ментален став, мора да развиете навика за меѓучовечко лидерство. Ова вклучува зајакнување на секоја од следниве особини при интеракција со другите:
• самосвест;
• имагинација;
• совест;
• слободна волја.
Петта навика: прво обидете се да разберете, па дури потоа објаснете им го вашето гледиште за ситуацијата на другите
Ако сакате да ги подобрите вашите меѓучовечки односи, Кави верува дека мора да се потрудите да ја разберете ситуацијата пред да се обидете да им го објасните вашето гледиште на другите. Способноста да комуницирате јасно е од клучно значење за вашата севкупна ефективност бидејќи тоа е најважната вештина што можете да ја развиете. Иако поминуваме години учејќи да читаме, пишуваме и зборуваме, Кави вели дека малку внимание се посветува на развивањето на вештините за слушање.
Ако вашите принципи се силни, природно е дека ќе сакате да комуницирате и да ги слушате другите без да се чувствувате изманипулирани. Следствено, преку вашиот карактер пренесувате и комуницирате каков тип на личност сте. На тој начин луѓето со текот на времето инстинктивно ќе ви веруваат и ќе ви се отворат. Иако повеќето луѓе слушаат со намера да одговорат, вешт слушател ќе слуша со намера да разбере. Ова е познато како вештина на емпатично слушање.
Откако ќе ја разберете ситуацијата, следниот чекор е да ја објасните вашата гледна точка. За ова е потребна храброст. Со примена на она што сте го научиле за емпатичното слушање, можете да ги презентирате вашите идеи според парадигмите и проблемите на слушателот. Ова ќе го зголеми кредибилитетот на вашите идеи бидејќи ќе го зборувате истиот јазик како вашата публика.
Шеста навика: здружете ги силите
Кога силите ќе се спојат, односно кога има максимална синергија, тогаш се појавува желба за постигнување заемно корисни договори со емпатична комуникација. Ова е суштината на принципиелно лидерство. Синергијата ги обединува луѓето и црпи огромна моќ од нив, бидејќи се заснова на идејата дека целината вреди повеќе од збирот на нејзините поединечни делови. Вистинскиот предизвик е да се применат принципите на синергично креативно здружување на своите социјални интеракции. Кави тврди дека таквите случаи на синергија во меѓучовечката групна соработка често се занемаруваат, но треба да бидат дел од вашиот секојдневен живот.
Во својата основа, синергијата е креативен процес кој бара ранливост, отвореност и комуникација. Тоа значи дека треба да се направи рамнотежа помеѓу менталните, емоционалните и психолошките разлики во групата луѓе, што ќе создаде нови парадигми на размислување меѓу членовите на групата. Тука креативноста го достигнува својот врв. Синергијата претставува ефикасност во форма на заемно зависна реалност. Тоа вклучува тимска работа, градење тим и обединување со други човечки суштества.
Седма навика: „Наострете ја пилата“
Оваа седма навика е за подобрување на самите себе преку четирите димензии на обновување.
1. Физичка димензија: вежбање, исхрана и управување со стресот. Тоа значи грижа за вашето тело, правилна исхрана, доволно сон и редовна физичка активност.
2. Социјална/емоционална димензија: посветеност, емпатија, синергија и внатрешна сигурност. Тоа ви дава чувство на сигурност и цел.
3. Духовна димензија: разјаснување на вредностите и посветеноста, проучување и медитација. Со фокусирање на оваа област од животот, се приближувате до својата срж и вашиот внатрешен систем на вредности.
4. Ментална димензија: читање, визуелизација, планирање и пишување. Оној кој постојано се едуцира, ги проширува своите хоризонти. Ова е неопходно за ефикасност.
„Наострување на пилата“ значи да се работи на сите четири мотивации редовно и доследно. Тоа е најважната инвестиција што можете да ја направите во животот, бидејќи вие сте инструментот на вашиот настап. Важно е да ја развиете секоја од горенаведените области на избалансиран начин, бидејќи ако инвестирате премногу во една област значи дека ја запоставувате другата област.
Меѓутоа, позитивниот ефект од острењето на вашата пила во една област е тоа што има позитивен ефект и во друга област, бидејќи тие се меѓусебно поврзани. На пример, со фокусирање на вашето физичко здравје, вашето ментално здравје неочекувано ќе се подобри. На овој начин се создава нагорна траекторија на раст и промена која ни помага да станеме се повеќе самосвесни. Движењето по нагорна патека значи дека треба да учиме, да се посветуваме и да работиме понапорно додека се движиме кон врвот, постепено станувајќи сè поефикасни.
