БУГАРСКИ НОВИНАР: УШТЕ КОЛКУ ДОЛГО ЌЕ ГИ ИМАМЕ ОВИЕ РАСПРАВИИ, НЕЛИ Е СЕГА ВРЕМЕ ДА Ѝ ПОМОГНЕМЕ НА СЕВЕРНА МАКЕДОНИЈА?

Новинарот Николај Крстев, кој бил специјален пратеник на БНР во Северна Македонија- 1998, 1999, 2001 и 2002 година, како и дописник во Белград 2003-2011 и Москва 2015-2017 година, одблиску ги истражува проблемите на Западен Балкан.

Тој во анализа за сајтот „Kvadrat5.bg“, ги истражува процесите во Северна Македонија, односно новиот спор помеѓу Скопје и Софија.

Според него, Северна Македонија се соочува со решавачки парламентарни избори, кои се одложени заради Ковид-19. Опозициската ВМРО-ДПМНЕ, без помош на некои кругови во Бугарија, реши да започне битка со владејачката СДСМ, искористувајќи го негативниот став кон нашата земја, наметнат од југословенската пропаганда.

„Прозападно Социјалдемократски сојуз за време на своето владеење успеа да ги подобри односите со соседите и да потпише два стратешки договори со Бугарија и Грција. Ова ја деблокираше меѓународната изолација на земјата од 2006 до 2016 година, кога Никола Груевски беше премиер и лидер на ВМРО-ДПМНЕ.

Денес, за само две и пол години, Северна Македонија е веќе членка на НАТО, решавајќи го отвореното прашање за името со Грција со потпишување на Договорот од Преспа во 2018 година. Една година порано, во пресрет на Илинден – значаен ден за Бугарија и Северна Македонија, поврзан за појавата на Илинденското востание, Договорот за пријателство и добрососедство го потпишаа премиерите Бојко Борисов и Зоран Заев.

Очекувањата дека договорот ќе ги рестартира нашите односи беа многу сериозни. И наместо да работиме на имплементација на основните елементи на договорот и градење пријателство, да создаваме заеднички економски проекти, да продолжиме да се отвораме едни кон други, да се работи на создавање на Коридорот 8 и да се даде друг курс на економската карта, со што ќе го поврземе Јадранот со Црното Море, ќе ги зајакнеме предностите на оваа рута и ќе ги зајакнеме економиите, ние паднавме во стапицата на времето и бескрајните расправии меѓу нас“, вели новинарот.

„Несомнено, важните прашања поврзани со отстранување на јазикот на омраза во учебниците по историја од времето на поранешна Југославија и решението на прашањата за тоа кои се Цар Самуил, светите браќа Кирил и Методиј и најистакнатите меѓу нивните студенти Св. Климент Охридски; улогата на Егзархијата за општествените процеси во Македонија и до 20 век. Сепак најголемиот спор е поврзан со лицата на ВМРО Гоце Делчев, Даме Груев и Тодор Александров, а во нормализацијата на односите меѓу нашите две партии, никој не се обидува да се врати назад до спорните теми.

Белград и Москва имаат свои причини да не го сакаат приближувањето меѓу Софија и Скопје, бидејќи тие се лишени од влијанието на Балканот, како што се национализмот и недовербата. Србија тешко го прифаќа фактот дека Северна Македонија е во НАТО и во добри околности би можела да се израмни со неа во процесот на евроинтеграција, па дури и да го престигне, додека Белград се обидува да го ревидира косовското прашање. Овој период исто така се совпаѓа со барањето од Белград и Приштина за поделба на Косово, што веројатно ќе се случи со премолчената поддршка на САД, Русија и Франција. Овој процес може да ја отвори пандорината кутија на Балканот и да доведе до нов бран напнатост на друго место во пост-југословенскиот простор, како што е Босна и Херцеговина, каде етничкиот баланс е многу ранлив.

Што се однесува до Русија, не треба да има илузии дека се откажала од Северна Македонија и желбата да ја извади од НАТО и да ја врати во својата орбита. И како би било тоа? Ако проруската ВМРО-ДПМНЕ се врати на власт, прашање е дали овој план ќе успее, но не треба да се игнорира.

Постојат меѓународни аналитичари кои тврдат дека токму од овие причини Северна Македонија може да се најде на прилично слаба точка на јужното крило на НАТО и да стане ризик за регионалната безбедност.

Во 103 години, Бугарија има историска шанса да биде со Северна Македонија во иста воено-политичка алијанса како и НАТО и да ѝ помогне да влезе во ЕУ во блиска иднина. Да, но ова ќе се случи токму заради дивергентните сигнали што Софија ги испраќа во Скопје. Денес, кога Северна Македонија ќе започне со преговори со ЕУ, таа доби сериозно предупредување од Софија дека може да стави вето заради спорната работа на билатералната историска комисија, која мора да ги реши сложените прашања од минатото. Гоце Делчев испадна дека е камен на сопнување. Јасно е дека во Северна Македонија од политички причини (барем) засега нема да има кој да го признае фактот дека Гоце Делчев е Бугарин, но дали сега е време да побараме да се случи ова и да ја жртвуваме шансата да бидеме поблизу до Македонија од кога ѝда е?

Пред една недела, советникот на Претседателот на Северна Македонија и првиот министер за надворешни работи на земјата, проф. Денко Малевски кажа нешто што никој во Скопје не го кажа во јавноста: „дека до 1945 година бевме еден народ“. Како резултат, лидерот на ВМРО-ДПМНЕ, Христијан Мицкоски, побара да му се одземе функцијата, што отвори многу негативна кампања против Малевски. Групи на Фејсбук и јавноста побараа од претседателот Стево Пендаровски да го отпушти од неговата администрација.

Дали владејачките партии во нашата земја се за ВМРО-ДПМНЕ да се врати на власт кај нашиот југозападен сосед? Зошто влијателните гласови на бугарските европратеници започнаа да ја закануваат Северна Македонија со вето, а не, на пример, Србија, која веќе шест години не го врати Цветан Василев во бугарското судство, како и ставот кон бугарското малцинство во земјата? Министерката за надворешни работи, Екатерина Захариева мораше јавно да каже дека бугарската политика кон нејзиниот југозападен сосед не ја прави Андреј Ковачев. Ние сме на пат да го изгубиме својот капитал уште од времето на бугарското претседателство со ЕУ, кога ќе ставиме во центарот на нашите напори не само интеграцијата на Западен Балкан, туку и местото на Македонија во неа. Дел од решавачките разговори за името меѓу премиерите на Македонија и Грција, Заев и Ципрас, се случија за време на самитот на 17.05.2018 година. Софија беше добар домаќин на оваа клучна средба, но не и учесник во процесот, што е предмет на друга анализа …. Постои ризик Бугарија да и се придружи на општеството на Северна Македонија како нова Грција, која го блокираше нејзиниот пат кон евро-атлантските простории повеќе од 27 години! Се надевам дека тоа не се случи.

Уште колку пати ќе ги имаме овие расправии, кои не спречуваат да оставиме минатото и да се запознаваме, да го скратиме нашето вештачки наметнато растојание од времето и од надворешните сили?

Прашувам, но има ли некој што ќе одговори?“

Новинар Николај Крстев