Д-Р ДАНИЛОВСКИ ЗА ХРВАТСКИТЕ МЕДИУМИ: ВЛАСТИТЕ НАГЛО ГИ РЕЛАКСИРАА МЕРКИТЕ, ЛУЃЕТО НАВАЛИЈА НА КАФУЛИЊАТА И ТУРИСТИЧКИТЕ МЕСТА, ВИРУСОТ ДУРИ СЕГА ЌЕ СЕ ПРОШИРИ!

Доктор Драган Даниловски, директор на Институтот за епидемиологија и биостатистика на Медицинскиот факултет во Скопје и поранешен министер за здравство во македонската влада во интервју за хрватски Тпортал ја објаснува ситуацијата со кризата со коронавирус во Северна Македонија.

Како го објаснувате ненадејниот скок на бројот на пациенти: Дали вирусот навистина мутирал во Македонија и со тоа започнал втор бран?

Засега нема научна потврда дека вирусот навистина мутирал. Сепак, факт е дека и покрај зголемувањето на бројот на заразени, бројот на хоспитализирани лица опаѓа, почнувајќи од 6 јуни. Имено, бројот на хоспитализирани е посигурен показател за ширењето на епидемијата од регистрирани позитивни случаи. Зошто? Бидејќи бројот на заразени секогаш зависи од тестираниот број. И ако ги тестирате граѓаните само во жариштата на инфекција, ќе добиете нереално поголем број позитивни во однос на реалниот број на целата територија на државата.

Како илустрација, ќе го понудам следниот пример: замислете дека треба да го процените бактериолошкиот квалитет на водата на езерото и за таа цел да земете примерок од вода на местото каде што фекалната канализација се влева во езерото. Би заклучиле дека водата е загадена од фекално, но ако ја тестирале водата понатаму од местото на излевање на фекалот, би добиле сосема поинаков резултат. Значи, ако сакаме најобјективно да го процениме вистинскиот дел од заразените, треба да се тестира целото население. За жал, и покрај најавите дека таков начин на тестирање ќе започне рано, уште во почетокот на јуни, јас не гледам никакви навестувања на такво нешто.

Некои во Македонија го толкуваат овој ненадеен скок како теорија на кластери во која вирусот избувна под различни околности (џамии, цркви, фабрики, локални средини каде луѓето не ги следат советите на епидемиолозите). Дали се согласувате со таквото толкување на нивното?

Јас целосно се согласувам. Овие се т.н. епидемиолошки важни настани. Јас исто така би го додал Денот на трудот. За жал, некои од овие неповолни настани продолжуваат. Фабриките продолжуваат да работат, наводно, придржувајќи се кон мерките за лична заштита (маска, физичко растојание, миење на рацете), голем број луѓе сè уште не се придржуваат кон пропишаните мерки за заштита … Пред сè, се случи предвремено и ненадејно опуштање на пропишаните рестриктивни мерки. Тие го укинаа полицискиот час, отворија кафулиња … Луѓето го видоа како сигнал да се стави крај на епидемијата! Се упатија кон кафеани, излетнички места, туристички места – Охрид, Преспа, Дојран … и бројот на заразени почна да се зголемува. Одеднаш, но не секаде! Деведесет и седум проценти од овој втор бран е локализиран во десетина општини. Во остатокот од земјата ситуацијата е мирна. Постојат општини кои биле без ниту еден позитивен случај повеќе од две недели.

Откако избувна нова епидемија во тие општини (вклучително и делови од Скопје), беше прогласен 80 час полициски час, но влезот и излезот во овие општини не беше ограничен, што доведе до масовна „евакуација“ до туристичките дестинации! И луѓето таму не се придржуваа кон мерките за заштита. Сето ова може да доведе до ширење на вирусот надвор од постојните жаришта, за што ќе бидеме сведоци во наредните денови.

Дали луѓето се виновни тогаш?

Луѓето се такви какви што се. Насекаде! Кога се соочуваме со непознат, згора на невидлив непријател, реакцијата е спонтан одбранбен гард. Луѓето се затвораат како школки! Се раѓаат пркос, револт и отпорност на пропишаните мерки.

Јасно е дека дури и најдобрите мерки би биле без значителен ефект доколку не се надмине овој отпор. Како да го постигнеме ова? Луѓето треба да бидат анимирани, да создаваат соработници, партнери во борбата против невидливиот непријател. Како? Само со правилно информирање за реалните ризици од инфекција, начини на пренесување, мерки за лична заштита … Најважната улога треба да ја играат лекарите од примарната здравствена заштита во примарно ниво на здравствена заштита. Матичните лекари треба да објаснат дека рестриктивните мерки не се во функција на негирање на нивните човекови слободи, туку за заштита на нивното здравје и здравјето на нивните семејства. Ние не сме познати во тој поглед! Сметавме дека е доволно да ги пренесеме пропишаните мерки преку прес-конференции и преку медиумите. Ова не се покажа како доволно ефикасно. Исто така, контролата врз спроведувањето на пропишаните мерки, како и санкционирањето на неусогласеност со овие мерки, не беа на потребното ниво.

Мислите ли дека под овие околности треба да се дозволат избори во Македонија, закажани за почетокот на јули?

Епидемиолошките критериуми се строго ригидни. Не може да се организира масовен настан од која било природа ако не се исполнети овие критериуми: да не се регистрирани заразени случаи за време на двете максимални инкубации. Очигледно, таков критериум е тешко да се исполни. И затоа практично сите одлуки за масовните настани се, пред сè, политички. Станува збор за уметност на управување, уметност при избор на најповолен компромис помеѓу здравствени ризици за населението од една страна и други видови на ризици (социјални, економски, политички). Основниот принцип е: мерките преземени во дадена криза никогаш не смеат да предизвикаат поголема штета отколку што би била предизвикана од таа криза.

Како сметате дека македонскиот здравствен систем се справува со епидемијата и дали е подготвен за уште полош притисок ако вирусот продолжи да се шири?

Досега, здравствениот систем во голема мерка успешно се справи со епидемијата. На Клиниката за инфективни болести во Скопје редовните капацитети се полни 70 проценти. Но, општата болница во градот е веќе 100 проценти полна. Постои можност за мобилизирање на капацитетите во внатрешноста на земјата, како и изградба на монтажни болници. Проблемот со персоналот е далеку поважен. Ако има повеќе пациенти, постои можност дека ќе ни недостасуваат специфични профили на здравствени работници, особено анестезиолози на интензивна нега. Да се ​​надеваме дека нема да има неповолен тек на епидемијата.