Гошев: Чија е одговорноста, ако ќерката не ги чува милионите во банката на сопствениот татко, туку во конкурентска банка?

Затворањето банка, секогаш и насекаде во светот, предизвикува посебна вознемиреност кај луѓето. Причините се јасни: луѓето држат во банките голем дел од своите мачно заработени заштеди и знаат дека, особено во пазарните економии, тие се крвотокот на економскиот живот. Интензитетот на вознемиреноста, понекогаш и паниката кај штедачите, е во директна корелација со нивното историско искуство (добро или лошо), со интензитетот на последиците од поединечните хаварии и со вкупната доверба во државните институции. На нашиов простор, сето наведено не е за „машала“; не мал број луѓе се имаат „попарено“, во не мал број епизоди. Се уверивме дека се потребни децении за да се подзаборави на последиците од само неколку лоши години.

Ризиците во нашиот банкарски систем во последниве две децении се драматично намалени. Но, тие никогаш не можат да се сведат на нула. Големите „рани“ што настанаа во завршницата на „стариот систем“ и во првите години на матното настанување на „новото“, прилично се подзаборавија, иако оваа фраза ништо не им значи на тогаш најдиректно погодените, кои загубата на парите и семејните драми што ги искусија, ќе ги памтат додека се живи. По тој период, сведочиме поединечни инциденти (згаснување на банки), кои, сепак, не беа во состојба да ја загрозат целината на системот и повторно радикално да ја поткопаат генералната доверба на релацијата клиенти-банки-држава. Во таа низа поединечни инциденти со „ограничена“ штета е и актуелното згаснување на Еуростандард банката. Реакциите на оваа одлука на НБРМ се мотивот за овој текст.

Зошто НБРМ се решила на овој чекор?

Ги прочитав сите соопштенија и изјави од оваа институција. Клучното, зошто НБРМ ѝ ја одзела дозволата на ЕУростандард банката е: потребниот капитал ѝ се намалил под 2 процента од пондерираната актива. Со тоа таа станала несолвента, односно нејзините вкупни обврски значително ги надминале нејзините вкупни средства. Во таква ситуација Законот за банки е категоричен: на таква банка ѝ се одзема дозволата за работа. Доколку супервизорот, НБРМ, не донел таква одлука, ризикувал, за себе, кривична одговорност. Главната причина за „испарувањето“ на капиталот на Банката, нѐ известува НБРМ, се лошите кредити. И, аргументира: лошите кредити, нефункционалните, како што ги нарекува Законот, односно кредитите што се целосно или делумно ненаплатливи, достигнале износ од 3,6 милијарди денари (58,5 милиони евра), износ кој претставува над 60% од вкупното кредитно портфолио на бившата банка.

Фрапантно! Зошто се делеле толку многу ненаплатливи и тешко наплатливи кредити, одговорот не е надвор од следново: катастрофално лошо управување со кредитното портфолио поради непостоење или целосно занемарување на системите за управување со кредитниот ризик; некомпетентност на лицата одговорни за Банката, извлекување (крадење) пари од Банката токму преку каналот на доделување кредити – одобрување кредити без соодветни гаранции. Или, поради сето тоа заедно.

Како можеле акционерите на банката, доведена во опишаната состојба, да го избегнат одземањето на дозволата за работа? Само на еден начин: да го доведат задолжителното ниво на нејзиниот капиталот во согласност со императивната норма на Законот за банки. Ако не можеле сами, тогаш требало да најдат некој што може. Во конкретниот случај, наспроти нивното тврдење, ниту тие можеле тоа да го сторат, ниту постоел, во дадените рокови, друг таков надвор од Банката. Поради тоа, НБРМ се фатила за скалпелот со кој решила да го исчисти чирот.

Како реагираше акционерот – главниот?

Генералниот поглед како акционерот ја разбира Одлуката на НБРМ и воопшто банкарството, е содржан во неговото интервју во неделникот „Фокус“ од 28 август. Што вели возбудениот и „навреден“ акционер, инаку драг пријател на мнозина од „нашите сокаци“?

Затворањето на банката било „смислено сценарио, правено со месеци“. Осомничени: НБРМ, бившиот член на Управниот одбор на неговата банка, Петковски и некои заинтересирани од конкуренцијата со намера да му земат вредни делови од неговиот имот.

Неговата банка била „кокошка која носи златни јајца“ и веројатно затоа „некој имал интерес да ја преземе“, но во моментот не можел да докаже кој.

Доколку бил известен дека Банката ќе биде затворена, немало претходната година да вложи 11 милиони евра, плус 2,5 милиони оваа година.

НБРМ можела да примени други мерки, вклучително воведување администрација над Банката, но намерно не сакала.

Поради лошите намери кон него (кон Банката), ќе ја тужи НБРМ и државата, како и некои други, додека е жив, па дури и потоа, ако мора!

Тој ја прифаќа сопствената одговорност, но „пред сѐ поради тоа што им верувал на другите“.

НБРМ, иако „апсолутно самостојна“, не смеела таква одлука да носи сама, нарекувајќи го тој чекор како „незрел и избрзан“.

Имал најдено инвеститор од Дубаи, а потоа и некој богат Хрват, но ете, злонамерната НБРМ не сакала да ги прифати.

Тужбите ќе биле поднесени поради тоа што им била нанесена голема штета на акционерите и на клиентите на Банката…

Мојот најкус коментар на наведените реакции, и покрај пријателските чувства кон главниот акционер, се познавме уште од далечната 1965, е следниот: Сето тоа е далеку од стварноста!

Но, за да бидам малку појасен, еве и некои кратки образложенија за некои од наведените тврдења.

Повеќе >> Плус Инфо